Analiza e CLR.AL për fasonët: Ka raste flagrante të shkeljes së Kodit të Punës, Institucionet të ndërhyjnë
[et_pb_section fb_built=”1″ _builder_version=”3.19.5″ custom_margin=”0px||” custom_padding=”20px||0||false|false”][et_pb_row _builder_version=”3.0.48″ background_size=”initial” background_position=”top_left” background_repeat=”repeat” custom_padding=”0|0px|27px|0px|false|false”][et_pb_column type=”4_4″ _builder_version=”3.0.47″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_text _builder_version=”3.19.5″ background_size=”initial” background_position=”top_left” background_repeat=”repeat”]
Jasmina është një vajzë 20 vjeçare nga Elbasani, e cila është zhvendosur në Tiranë në vitin 2000, kur sapo kishte mbushur 2 vjeç.
Prej dy vitesh, ajo bashkë me 2 motrat më të vogla dhe prindërit, jeton në një nga apartamentet e kompleksit të banesave sociale në Shkozë, pasi janë përfitues të programit social të strehimit që aplikon bashkia e Tiranës për të pastrehët.
Jasmina tregon se ka nisur punën menjëherë pas mbarimit të arsimit bazë, për të ndihmuar prindërit të paguanin qiranë e shpenzimet e tjera.
“E vetma mundësi për punë ishin rrobaqepsitë e fabrikat e këpucëve, por më shumë më tërhiqte puna në fabrikë.
Pata fat, për shkak dhe të moshës së re, 15 vjec, të nis punë menjëherë në ndërmarrjen e këpucëve Albacoshoes, në Shkozë”, thotë 20 vjeçarja.
Procesi i punës kishte të bënte me qepjen e shollit të këpucës, apo sic quhet në italisht sottopietti”, thotë vajza.
Prej një muaji, Jasmina është larguar nga fabrika dhe punon shitëse në një butik.
Arsyet janë shëndetësore pasi prej 2 vitesh sëmurej shpesh.
“Kisha probleme me frymëmarrjen, rënie të imunitetit dhe prekesha lehtë nga virozat.
Kam kaluar disa herë bronkopneumoni dhe nga analizat e gjakut, mjekët më thanë se jam alergjike”, tregon Jasmina.
INSPEKTORIATI
Në një shkresë zyrtare dërguar Avokatit të Popullit, i cili ka kërkuar një raport të hollësishëm për incidenti në kompaninë fason “Lover Albania” në Durrës, kreu i Inspektoriatit Shtetëror të Punës, Arben Seferaj thotë se gjatë inspektimit të kryer në biznesin e fasonerisë në Durrës, janë konstatuar shkelje për të cilat subjekti është gjobitur me shumën 240 mijë lekë.
“Shkeljet e vërejtura lidhen me mosrespektimin e dispozitave të Kodit të Punës që parashikojnë mbrojtje për kategoritë e veçanta, për gratë shtatëzëna, duke qënë se ka rezultuar të kenë punuar në orë shtesë mbi kohën normale të punës, si dhe tejkalimin e kohëzgjatjes normale javore”, thuhet në shkresën dërguar Avokatit të Popullit.
Sa i takon zbatimit të dispozitave ligjore të Kodit të Punës që rregullojnë marrëdhëniet e punës, subjekti në kundërshtim me ligjin ka vendosur në menyrë taksative, punën në ditën e shtunë (5 orë), duke bërë, që kohëzgjatja javore e punës te jetë 45 orë në javë duke tejkaluar kohëzgjatjen normale prej 40 orësh pune në javë”, thuhet në shkresën dërguar institucionit të Avokatit të Popullit.
PERFUNDIME
Gjatë vitit 2017, nga të dhënat e Institutit të Statistikave, INSTAT, numri i ndërmarrjeve të prodhimit të veshjeve dhe lëkurës pësoi rënie.
Sipas Regjistrit të Ndërmarrjeve aktive për vitin 2017, të publikuar nga Instituti i Statistikave, në Shqipëri, nga 744 fabrika të konfeksionimit të veshjeve që ishin në 2016, deri në fund të vitit 2017 rezultuan aktive vetëm 709 prej tyre, pra 35 ndërmarrje më pak se në 2016.
Po sipas regjistrit të INSTAT, nga 247 ndërmarrje të përpunimit të tekstileve që ishin aktive gjatë 2016, vitin e kaluar u mbyllën rreth 16 të tilla dhe sot janë aktive vetëm 231 ndërmarrje.
Edhe sektori i prodhimit të lëkurës u prek nga kriza, ku gjatë vitit 2017 u mbyllën rreth 36 ndërmarrje në rang vendi.
Për vitin 2017, INSTAT deklaron si aktive 264 ndërmarrje të prodhimit të lëkurës në të gjithë vendin nga 290 që ishin në 2016.
INDUSTRIA FASON NË SHQIPËRI 2017/2016
Konfeksionimi i veshjeve 709/744 fabrika
Përpunimi i tekstileve 231/247 fabrika
Prodhimi i lëkurës 264/290 fabrika
Sektori fason numëron rreth 70-80 mijë punonjës, ku pjesa dërrmuese e tyre janë gra.
Punëkërkueset më të shumta në këtë sektor kanë përfunduar vetëm arsimin bazë.
Pjesa më e madhe e tyre janë zhvendosur nga zonat verilindore, në qytetet e medha si Durrësi, Tirana dhe Elbasani
Për shkak të nivelit të ulët arsimor, ofertës së lartë për punë, industria fason prej 27 vitesh mbetet sektori me pagën minimale më të ulët, në raport me fitimet kolosale të sipërmarrëseve të tyre.
Sipërmarrësit e huaj, kryesisht nga rajoni dhe më gjerë, në bashkëpunim me sipërmarrësit shqiptarë shfrytëzojnë në mënyrë të padrejtë krahun e lirë të papaguar në Shqipëri, duke mos ndjerë trysninë as të institucioneve përgjegjëse dhe as presionin sindikal.
Varfëria detyron mijëra vajza e gra të paarsimuara t’i drejtohen dyerve të fabrikave dhe rrobaqepsive, duke pranuar një pagë qesharake krahasuar me kushtet e rënda dhe lodhjen fizike, pasi është i vetmi sektor ku mund të punësohen.
Shqipëria vijon të ketë pagën minimale më të ulët në rajon, e ndjekur nga Kosova.
Pronarët e fasonerive përpiqen të respektojnë kërkesat ligjore te institucioneve zyrtare sic është respektimi i pagës minimale dhe të plotësojnë në letra detyrimin ligjor për Këshillat e Sigurisë e Shëndetit në Punë.
Por, në realitet askush nuk merr përgjegjësi nëse sëmuresh brenda mureve të ndërmarrjes.
E vetmja shpresë është të lutesh që të gjesh një mundësi, të dalësh jashtë atyre mureve, për një shans punësimi më të mirë.
[/et_pb_text][/et_pb_column][/et_pb_row][/et_pb_section][et_pb_section fb_built=”1″ _builder_version=”3.19.5″ custom_padding=”0|0px|17px|0px|false|false”][et_pb_row custom_padding=”27px|0px|41px|0px|false|false” _builder_version=”3.19.5″][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Fabrikat e kepuceve ” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Që prej vitit 1991, me rënien e komunizmit, në Shqipëri nisën të lulëzonin ndërmarrjet e para të fasonerisë, (veshje dhe këpucë) të ngritura nga investitorë të huaj, kryesisht italianë që operonin në zonën e Shqipërisë së mesme si Tirana, Durrësi dhe Kruja, dhe investitorë grekë në rajonin e juglindjes, konkretisht Korcë, Përmet, Skrapar, Gjirokastër, etj.
I pyetur nga Qendra për të Drejtat në Punë, CLR.AL, kryetari i sindikatës së punonjësve të fasonerisë, e themeluar që në vitin 1991, Hajdar Kanani, thotë se prej 27 vitesh, shumë nga fabrikat e këpucëve, kryesisht ata që drejtohen nga investitorë të huaj nuk lejojnë krijimin e sindikatave të punonjësve të tyre, sipas Kodit të Punës.
Një prej tyre është dhe Albacoshoës.
Kreu i sindikalistëve të punonjësve që punojnë në sektorin fason, thotë se kjo është arsyeja që shumë nga problemet e sektorit fason të mos bëhen publike.
“Ne kemi informacione që në disa nga këto ndërmarrje ka raste të shkeljes së Kodit të Punës, në lidhje me kushtet e punës të cilat nuk kanë ndryshuar shumë prej dekadash.
Kemi konstatuar në mënyrë indirekte, prej punonjësve të larguar se nuk është investuar për përmirësimin e kushteve të punës , sidomos në ato reparte ku punohet me materiale dhe lëndë të dëmshme për shëndetin sic janë mastiçi, ngjitëset, apo makineri të rënda që lëshojnë erëra mjaft të dëmshme për shëndetin, por si përfaqësues të sindikatës nuk lejohemi të inspektojmë bashkë me inspektorët e Inspektoriatit të Punës, ambientet e fabrikës”, thotë z,Kanani.
Ky është një fakt që pohohet dhe nga Jasmina, vajza e larguar pak muaj më parë nga fabrika.
“Në repartin tim kishte aspiratorë për filtrimin e ajrit, por dritaret qëndronin gjithmonë të mbyllura dhe ne nuk e ndjenim ajrimin.
Shpeshherë detyroheshim të dilnim jashtë të merrnim ajër të pastër, por koha ishte shumë e kufizuar, pasi duhej të kapnim normën ndërsa kareli që transportonte materialet e këpucës sa vinte dhe shtonte shpejtësinë.
Në rast se nuk e kapnim, rrezikonim jo vetëm të mos paguheshim mirë, por dhe të largoheshim nga puna prej pronarëve apo drejtuesve të reparteve”, kujton ajo.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Rrobaqepesite” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Edhe sektori i prodhimit të veshjeve ka problematikat e tij që shpesh herë janë bërë publike dhe në media.
Në mesin e muajit Maj të këtij viti, 20 gra të punësuara në kompaninë “Lover Albania”, në repartin e qepjes së veshjeve ushtarake, kompani e cila operon në Shkozet të Durrësit dhe ka rreth dy vite që është hapur, u dërguan me urgjencë në spitalin e Durrësit me simptomat e intoksikimit.
Punonjëset u treguan mjekëve se patën shenja këputje, dhimbje koke, vështirësi në frymëmarrje vetëm pak kohë pasi kishin nisur punën.
Të pyetur nga Qendra për të Drejtat në Punë, CLR.AL, burime zyrtare nga urgjenca e spitalit të Durrësit, thanë se pas ekzaminimeve të para, në kartelat e punonjëseve u vendos diagnoza “Lipotemi, suspent intoksikim” dhe për këtë u morën masa që 13 prej punonjëseve të paraqitura në urgjencë, të qëndronin në spital në vëzhgim 24 orësh..
Të nesërmen, 6 prej punonjëseve, me dëshirën e tyre, iu drejtuan Qendrës Spitalore Universitare “Nënë Tereza” për ekzaminim më të specializuar.
Pas kryerjes së analizave, shërbimi infektiv në QSUT, rrëzoi dyshimin e ngritur nga diagnoza e spitalit të Durrësit për helmim në gjak.
Të pyetur nga CLR.AL, mjekët infeksionistë hipotezuan se gjendja mund të kishte si shkak lëndët kimike që gjenden tek copat, me qëllim mbrojtjen nga mola dhe që me hapjen e tyre, shpërbëhen në ajër duke dhënë të tilla simptoma.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][/et_pb_row][et_pb_row custom_padding=”27px|0px|41px|0px|false|false” _builder_version=”3.19.5″][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Punedhenesit” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Sipërmarrësi i kompanisë “Kler” që operon në tregun fason, Flamur Hoxha, në një bisedë me Qendrën për të Drejtat në Punë, CLR.AL, shprehet i pakënaqur me konkurrencën e padrejtë në sektorin fason në Shqipëri dhe për këtë ai fajëson shtetin për mungesë kontrollesh në drejtim të repsketimit të legjislacionit të Punës.
“Duhet të dini që ka shumë firma nënkontraktore që hapin ndërmarrje të vogla rrobaqepësie apo këpuce dhe punësojnë nga 10- 30 punonjës.
Kryesisht kjo konstatohet në qytete të vogla rreth Tiranës dhe Durrësit apo në skaje më të largëta.
Këtu as që flitet për Kod Pune apo kontratë kolektive”, thotë z.Hoxha.
Nisur nga rasti i ndodhur në Durrës me punonjëset e rrobaqepsisë, sipërmarrësi i njohur thotë se është detyrë ligjore që pronarët e kompanisë të ofrojnë kushte shumë të mira për punonjëset.
Referuar ngjarjes, Hoxha tha se hapja e copave s’mund të bëhet në ambiente ku ndodhen punonjësit, por rekomandohen reparte të vecanta dhe cdo punonjës që punon në këtë repart duhet të pajiset me mjete mbrojtjëse ndaj lëndëve kimike.
Një tjetër problematikë e sektorit fason, sipas biznesmenit Hoxha, është mospagimi i orëve shtesë nga ana e pronarëve në shumë sipërmarrje të sektorit fason.
“Krahu i lirë i punës, kërkesa në rritje për punësime në sektorin fason, ka bërë që shumë syresh pronarë ndërmarrjesh të vogla e të mëdha fason, të refuzojnë pagesat jashtë orarit të punës apo në raste festash”, thotë sipërmarrësi i kompanisë “Kler”, Flamur Hoxha.
Edhe kreu i Dhomës së Fasonistëve, Gjergji Gjika i pyetur nga portali “Ekonomix”, deklaroi pas ngjarjes. se ka kërkuar intensifikimin e kontrolleve për disa prej kompanive fasone, që ushtrojnë aktivitetin e tyre në vendin tonë, por që nuk zbatojnë kodin e punës apo nuk sigurojnë për punonjësit kushtet e duhura për të punuar.
“Ka kompani që nuk respektojnë Kodin e Punës apo nuk sigurojnë kushtet për të punuar, ashtu siç parashikohet.
Unë i kam dërguar edhe emra konkretë institucioneve, por këto nuk dënohen kurrë.
Institucionet duhet të kontrollojnë të gjitha kompanitë, unë iu deklaroj me përgjegjësi, që ai pronar kompanie që shkruan në bordero rroga 24 mijë lekë pikërisht aty fillon evazioni.
Pra, duhen kontrolle reale në disa prej këtyre kompanive” tha Gjika.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Sindikatat te paafta te nderhyjne” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Në Shqipëri numërohen 3 sindikata të punonjësve të fasonerisë që aderojnë në grupimet e mëdha sindikale, por ata zgjodhën të heshtin në lidhje me rastin e punonjëseve të kompanisë “Lover Albania”, Durrës.
Të vetmet të cilat reaguan për të rizgjuar vëmendjen e shtetit ndaj problematikave në sektorin fason, i cili numëron të punësuar më shumë se 80 mijë punonjës, shumica dërrmuese gra, ishin tre organizata jofitimprurëse që punojnë në fushën e të drejtave në punë; Qendra për të Drejtat në Punë, CLR.AL, Qendra “Aleanca Gjinore për Zhvillim” dhe Qendra “Aulona”, Vlorë.
Përmes një letre publike, përfaqësuesit e këtyre organizatave kërkuan me urgjencë një hetim administrativ të ngjarjes me qëllim vënien para ligjit të përgjegjësve,
Gjithashtu, përfaqësuesit e shoqërisë civile dënuan heshtjen e sindikalistëve në mbrojtje të kolegëve të tyre.
“Sindikatat i kanë lënë në baltë gratë e vajzat punonjëse në fabrikat e tekstileve e këpucëve, duke lejuar abuzime dhe shkelje flagrante të të drejtave të njeriut.
Në mbrojtje të vajzave dhe grave të lënduara në këtë fabrikë, ne kërkojmë të hetohet dhe raporti të bëhet transparent”, thuhet në letrën publike të tre partnerëve sindikalë, drejtuar institucioneve përgjegjëse për zbatimin e ligjit.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][/et_pb_row][et_pb_row custom_padding=”27px|0px|41px|0px|false|false” _builder_version=”3.19.5″][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Inspektoriati” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Në një shkresë zyrtare dërguar Avokatit të Popullit, i cili ka kërkuar një raport të hollësishëm për incidenti në kompaninë fason “Lover Albania” në Durrës, kreu i Inspektoriatit Shtetëror të Punës, Arben Seferaj thotë se gjatë inspektimit të kryer në biznesin e fasonerisë në Durrës, janë konstatuar shkelje për të cilat subjekti është gjobitur me shumën 240 mijë lekë.
“Shkeljet e vërejtura lidhen me mosrespektimin e dispozitave të Kodit të Punës që parashikojnë mbrojtje për kategoritë e veçanta, për gratë shtatëzëna, duke qënë se ka rezultuar të kenë punuar në orë shtesë mbi kohën normale të punës, si dhe tejkalimin e kohëzgjatjes normale javore”, thuhet në shkresën dërguar Avokatit të Popullit.
Sa i takon zbatimit të dispozitave ligjore të Kodit të Punës që rregullojnë marrëdhëniet e punës, subjekti në kundërshtim me ligjin ka vendosur në menyrë taksative, punën në ditën e shtunë (5 orë), duke bërë, që kohëzgjatja javore e punës te jetë 45 orë në javë duke tejkaluar kohëzgjatjen normale prej 40 orësh pune në javë”, thuhet në shkresën dërguar institucionit të Avokatit të Popullit.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][et_pb_column type=”1_2″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Perfundime” closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Gjatë vitit 2017, nga të dhënat e Institutit të Statistikave, INSTAT, numri i ndërmarrjeve të prodhimit të veshjeve dhe lëkurës pësoi rënie.
Sipas Regjistrit të Ndërmarrjeve aktive për vitin 2017, të publikuar nga Instituti i Statistikave, në Shqipëri, nga 744 fabrika të konfeksionimit të veshjeve që ishin në 2016, deri në fund të vitit 2017 rezultuan aktive vetëm 709 prej tyre, pra 35 ndërmarrje më pak se në 2016.
Po sipas regjistrit të INSTAT, nga 247 ndërmarrje të përpunimit të tekstileve që ishin aktive gjatë 2016, vitin e kaluar u mbyllën rreth 16 të tilla dhe sot janë aktive vetëm 231 ndërmarrje.
Edhe sektori i prodhimit të lëkurës u prek nga kriza, ku gjatë vitit 2017 u mbyllën rreth 36 ndërmarrje në rang vendi.
Për vitin 2017, INSTAT deklaron si aktive 264 ndërmarrje të prodhimit të lëkurës në të gjithë vendin nga 290 që ishin në 2016.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][/et_pb_row][et_pb_row custom_padding=”27px|0px|41px|0px|false|false” _builder_version=”3.19.5″][et_pb_column type=”4_4″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_toggle title=”Industria fason ne shqiperi 2017/2016″ closed_toggle_text_color=”#000000″ icon_color=”#bd1f30″ _builder_version=”3.19.5″ title_font=”Alegreya Sans|700|||||||” title_font_size=”18px” body_font=”||||||||” border_radii=”on|4px|4px|4px|4px” border_color_all=”#BF1E2E”]
Konfeksionimi i veshjeve 709/744 fabrika
Përpunimi i tekstileve 231/247 fabrika
Prodhimi i lëkurës 264/290 fabrika
Sektori fason numëron rreth 70-80 mijë punonjës, ku pjesa dërrmuese e tyre janë gra.
Punëkërkueset më të shumta në këtë sektor kanë përfunduar vetëm arsimin bazë.
Pjesa më e madhe e tyre janë zhvendosur nga zonat verilindore, në qytetet e medha si Durrësi, Tirana dhe Elbasani
Për shkak të nivelit të ulët arsimor, ofertës së lartë për punë, industria fason prej 27 vitesh mbetet sektori me pagën minimale më të ulët, në raport me fitimet kolosale të sipërmarrëseve të tyre.
Sipërmarrësit e huaj, kryesisht nga rajoni dhe më gjerë, në bashkëpunim me sipërmarrësit shqiptarë shfrytëzojnë në mënyrë të padrejtë krahun e lirë të papaguar në Shqipëri, duke mos ndjerë trysninë as të institucioneve përgjegjëse dhe as presionin sindikal.
Varfëria detyron mijëra vajza e gra të paarsimuara t’i drejtohen dyerve të fabrikave dhe rrobaqepsive, duke pranuar një pagë qesharake krahasuar me kushtet e rënda dhe lodhjen fizike, pasi është i vetmi sektor ku mund të punësohen.
Shqipëria vijon të ketë pagën minimale më të ulët në rajon, e ndjekur nga Kosova.
Pronarët e fasonerive përpiqen të respektojnë kërkesat ligjore te institucioneve zyrtare sic është respektimi i pagës minimale dhe të plotësojnë në letra detyrimin ligjor për Këshillat e Sigurisë e Shëndetit në Punë.
Por, në realitet askush nuk merr përgjegjësi nëse sëmuresh brenda mureve të ndërmarrjes.
E vetmja shpresë është të lutesh që të gjesh një mundësi, të dalësh jashtë atyre mureve, për një shans punësimi më të mirë.
[/et_pb_toggle][/et_pb_column][/et_pb_row][et_pb_row custom_padding=”27px|0px|32px|0px|false|false” _builder_version=”3.19.5″][et_pb_column type=”4_4″ _builder_version=”3.19.5″ parallax=”off” parallax_method=”on”][et_pb_text _builder_version=”3.19.5″ text_font=”Open Sans||||||||”]
[/et_pb_text][/et_pb_column][/et_pb_row][/et_pb_section]
